Roodriigoo Duterte hogganaa Filiippiinsi duraanii kan jalqabaa Heegitti dhiyaatan. OFM:Sadaasa.12/2025-Pireezidaantiin Filiippiinsi duraanii ajaja hidhaa mana murtii yakkaa idil-addunyaa (ICC) baaseen to’annoo jala oolaniiru. Duterte bara aangoo irra turanitti ”waraana” daldaltoota qoricha sammuu namaa hadoochu irratti gaggeessaniin namoonni kumaatamaan lakkaa’aman ajjeefamaniiru. Duterte, Manguddoon umriin 79, ta’e Hong Kong irraa yeroo deebi’anitti buufata xiyyaaraa Maniilaatti hidhaman. Intalli Duterte fi itti aanaan pirezidaantii Saaraa Duterte abbaan isii ”humnaan gara Heegitti geeffame” jetteetti. Duterte hogganaa Eeshiyaa duraanii Mana Murtii Yakkaa Idil-addunyaatiin himatame keessaa isa jalqabaa ta’e. Bara 2016 hanga 2020tti biyya Kibba Baha Eeshiyaa kana kan hoogganan Roodriigoo Duterte daldaltoota qoricha sammuu namaa hadoochu irratti ”waraana” labsuun namoota kumaatamaan lakkaa’aman ajjeesaniiru. Kantiibaa magaalaa Davao yeroo turanitti namoota hedduu gara jabinaan akka ajjeefaman ajajuun himataman. Duterte garuu bu’uura ajaja hidhaa ICC’n yeroo qabamanitti”yakki kiyya maali?” jechuu fi Rooyitars ajaja hidhaa fuula 15 qabu Manni Murtii Yakkaa pireezidaantii Filiippiinsii duraanii irratti baase argee jira jedheera. Dhimmoota ijoo ajaja hidhaa – ICCn ajaja hidhaa Duterte guyyoota afur dura (sadaasa 7, 2025) baase; Ajajni kun pireezidaantii duraanii kana yakka dhala namaa irratti raawwateen himata. Sanadni kun akka jedhutti abbootiin murtii hogganaan duraanii kun hogganaa garee rukuttaa “Davo Death Squad” jedhamu akka ta’e ragaa xummuran; Itti dabaluunis garee kana erga pireezidaantii ta’anii boodas hordoffii akka itti fufan dubbataniiru. Duuterte yoo xiqqaate daldaltoonni qoricha sammuu namaa hadoochu balaafamaa 19 magaalaa Davao keessatti akka ajjeefaman kallattiin ajajaniiru jedhama. Abbootiin murtii haleellaa namoonni biroo 24 humnoota nageennaatiin ajjeefaman kanaafis pireezidaantiin duraanii yakkaan itti gaafatamaa ta’uu argataniiru. Ajajni hidhaa kun Duterte karoora bal’aa daldaltoota qoricha sammuu namaa hadoochuu fi yakkamtoota irratti xiyyeeffachuuf qopheessuu bira darbee yeroo darbe gareewwan namoota kanneen ajjeesaniif meeshaa waraanaa akka kennan agarsiisa. Akkasumas humnoota nageennaa shakkamtoota yakkaa ajjeesan bilisa ta’uu waadaa galuun hojiin qorattoota yakkaa gufachiiseera jechuun himataman. Filippiins bara 2019 bara Duterte ICC keessaa ifatti kan baate ta’us, ajajni hidhaa yakkoota yeroo Maniilaan miseensa mana murtii turtetti raawwataman waan ilaallatuuf manni murtichaa dhimmicha irratti aangoo qaba. Itti aanaan pirezidaantii Filippiins Saaraa Duterte garuu ajaja hidhaa ICC mormuun ”lammiilee Filiippiinsii hundaaf arrabsoo” jechuun dubbataniiru jechuun ‘Reuters’tu gabaase.